Wednesday, October 16, 2024
Home Seujarah
Category:

Seujarah

Seujarah

Seujarah

Acheh : A Neverending Resistance And Confrontation Against The Colonization Of The Hoodlum Empire Of “indonesia”.

by Sjukri Ibrahim
written by Sjukri Ibrahim
  • Acheh : A Neverending Resistance And Confrontation Against The Colonization Of The Hoodlum Empire Of “indonesia”.

What do you understand about Atjeh or Acheh? Or how do you describe Atjeh or Acheh according to your understanding? To us Achehnese, Acheh is about the matter of livelihood of a sovereign and civilized nation or tragically the extinction of a big historic key player across the Malay archipelago.

Acheh with its fair tropical climate and green range of its rainforest mountains is located on the north tip of Sumatra island which is described as the most strategic spot for such a maritime nation throughout the history.

The Kingdom of Acheh Darussalam was one of the oldest, independant and well-structured political kingdom entity in the Malay world. According to the authentic manuscript and other source Islam has started to become the religious practice among Achehnese since the 7th century. The Kingdom of Atjeh Darussalam began to emerge in year 1496 when the first ruler, Sultan Ali Mughayat Shah was throned in the capital of Banda Atjeh. The kingdom was then ruled by 34 rulers until 1874, the year when the Dutch launched the second attempt to conquer Acheh. The last ruler from the royal family, Sultan Mahmud Syah died of cholera and he left a 9 year old royal prince by the name of Tuanku Muhammad Daud Syah.

At the time when the colonial war was still rampaging a few miles from Banda Atjeh and as regards the royal prince was still a small boy, the elders commitee in the state of emergency had unanimously took firm decision to position Tengku Tjhik Muhammad Saman diTiro as Wali Neugara or in other name “the Caretaker of the Kingdom during the state of emergency” aka the Supreme Commander of the people’s resistance and insurgency against the Dutch colonial force.

As far as the world acknowledged, it was the beginning of one of the bloodiest colonial warfare that ever took place in the world and particularly in the Malay archipelago. It was also the beginning of the Tiro family legacy in the insurgency of the independent nation against the Dutch colonialist. The last “Wali Neugara” during the time of Dutch colonial war campaign, Tengku Tjhik Maat di Tiro was martyred in the Tjokkan mountain on the 3rd December 1911 after 6 of his predecessors from the Tiro family potrayed their true blood of loyalty and dignity to die as free nation heroes and are still remembered until these days by the Achehnese and others who know them.

In “The One hundred years’ War of Today” as described by The Harpers Magazine, Acheh has never legitimately lost it. On the other hand, The Dutch itself had never won the war either. There is no single piece of paper of any so-called agreement of surrender by the head of Atjeh until the second world war broke out. The declaration of neutrality by US, Great Britain, France, Italy, Austro-Hungary and many others potrayed the indisputable recognition that Acheh was still then the internationally recognized independant sovereign state.

After the second world war ended, the Britain and the Dutch returned to their former colonized kingdoms and territories. The Dutch returned to all their colonies except Acheh. Against the stipulated charters and principles of the UN and thus without any kind of referrendum or plebiscite, the Dutch illegitimately surrended the internationally recognized independant sovereign state of Acheh into the hand of its puppet regime the Republic of Indonesia.

In 1976, another member of the Tiro family genealogy then, Tengku Tjhik Hasan Muhammad diTiro, came back to the mountain of Acheh from New York solely to proclaim the succession of his ancestors’ duty to establish the continuation of the Achehnese uprising and resistance against the colonization and oppression by the brutal Indonesian regime. On the 4th of December 1976 he officially addressed the Re-Declaration of Independence of Acheh to the people of Acheh and to the whole world. The Atjeh Sumatra National Liberation Front or generally known as AM among Achehnese was then establised and the executive cabinet was set up consisting of a number of indeginous scholars. He successfully brought back the true identity of Atjehnese education to the whole nation across Atjeh. He awakened the true factual identity and mindset as a free and independent nation in line with other self-dignified and civilized nation around the globe. Moreover, at the same time he triggered the Atjehnese awareness on the alarming situation of cultural and economic colonisation over the nation. The uprising of the people finally turned into widespread armed conflicts all across the 17 provinces throughout Atjeh.

Tengku Tjhik Hasan Muhammad diTiro, the 8th Wali Neugara of Atjeh passed away on June the 3rd, 2010. His love, loyalty, passion and lifetime determination for Atjeh will always be remembered generation by generation endlessly.

For almost 150 years, the Atjehnese have continuously suffered and bled until today under foreign colonial hegemony; the white coloured Dutch and today the brown coloured Javanese Indonesia.

Since the fabricated javanese Indonesia which was formerly known as the Dutch East Indies was handed over by the Dutch to the javanese, their 300 years’ colonized subject, there have been thousands of widespread atrocities such as massacres, dissapearances of civilians, extrajudicial killings, burning civilian houses, tortures and rapes reported taking place across Atjeh. Hundreds of thousand of Atjehnese have become martyrs in their resistance against the outside invaders colonizing and stealing natural resources from their homeland. Thousands of Atjehnese refugees had to leave their beloved ones to seek for better and secured places to live and work for their livings. Thousands of them have been living in other countries around the world such as American, European, Australian and Asian continent. Yet, their love and passion for homeland is still alive. They still keep on fighting in their new ways and methods.

His Highness Al-Mudabbir Paduka Yang Mulia Tengku Tjhik di Tiro Hasan Muhammad, the 8th Wali Neugara of Acheh passed away on June 3rd, 2010 as a national hero of the state of Acheh. His body was buried beside the graveyard of his great grandfather, the most prominent national hero of Acheh and the 1st Wali Negara, Tengku Sjekh Muhammad Saman diTiro at the Tiro family cemetary compound in Mereue, Acheh.

On December 4th, 2021 Tengku Hasan diTiro’s nephew, Tengku Musanna Abdul Wahab di Tiro took an oath in Stockholm, Sweden to continue the diTiro’s legacy of the leadership of the resistance and uprising of the Achehnese against the barbaric colonial hoodlum empire of “indonesia”.

The struggle will never stop. The people’s resistance against the javanese Indonesian colonialist will never end. Atjeh has all its legal and historical rights to exercise its self-determination right to regain its political, legitamate and lawful entity as the internationally recognized independant sovereign state like it has always been before.

Written by :
Tengku Sulaiman Bin Abdul Razak Tiro
Spokeperson for
Majlis Gerakan Acheh Merdeka Pusat
September 4th, 2024

2 comments
0 FacebookTwitterPinterestEmail
Seujarah

Acheh : Penentangan Dan Perlawanan Yang Tidak Berakhir Menentang Penjajahan Empayar Hoodlum “indonesia”.

by Sjukri Ibrahim
written by Sjukri Ibrahim

Apa yang anda faham tentang Atjeh atau Acheh? Atau bagaimana anda menggambarkan Atjeh atau Acheh mengikut pemahaman anda? Bagi kita orang Acheh, Acheh adalah mengenai soal penghidupan sebuah negara yang berdaulat dan bertamadun atau tragisnya menghilangnya pemain utama yang bersejarah di seluruh kepulauan Melayu.

Acheh dengan iklim tropika yang cerah dan kawasan pergunungan hutan hujan yang menghijau terletak di hujung utara pulau Sumatera yang digambarkan sebagai tempat paling strategik bagi negara maritim sebegitu sepanjang sejarah.

Kerajaan Acheh Darussalam merupakan salah satu entiti kerajaan politik yang tertua, bebas dan tersusun dengan baik di Alam Melayu. Menurut manuskrip sahih dan sumber lain Islam telah mula menjadi amalan keagamaan di kalangan orang Acheh sejak abad ke-7. Kerajaan Atjeh Darussalam mula muncul pada tahun 1496 apabila pemerintah pertama, Sultan Ali Mughayat Shah bertakhta di ibu kota Banda Atjeh. Kerajaan ini kemudiannya diperintah oleh 34 orang pemerintah sehingga tahun 1874, tahun ketika Belanda melancarkan percubaan kedua untuk menaklukkan Acheh. Pemerintah terakhir dari kerabat diraja, Sultan Mahmud Syah mangkat kerana taun dan baginda meninggalkan seorang putera raja berumur 9 tahun bernama Tuanku Muhammad Daud Syah.

Pada masa perang penjajah masih berleluasa beberapa batu dari Banda Atjeh dan berhubung putera raja masih kecil, jawatankuasa tua-tua dalam keadaan darurat telah sebulat suara mengambil keputusan tegas untuk meletakkan Tengku Tjhik Muhammad Saman diTiro sebagai Wali Neugara atau dalam nama lain “Penjaga Kerajaan pada masa darurat” alias Panglima Tertinggi perlawanan dan pemberontakan rakyat terhadap pasukan kolonial Belanda.

Setakat yang diakui dunia, ia adalah permulaan salah satu peperangan kolonial paling berdarah yang pernah berlaku di dunia dan khususnya di kepulauan Melayu. Ia juga merupakan permulaan legasi keluarga Tiro dalam pemberontakan negara merdeka menentang penjajah Belanda. “Wali Neugara” terakhir semasa kempen perang kolonial Belanda, Tengku Tjhik Maat di Tiro telah syahid di gunung Tjokkan pada 3 Disember 1911 selepas 6 orang pendahulunya dari keluarga Tiro menggambarkan darah kesetiaan dan maruah mereka yang sebenar untuk mati. sebagai wira negara yang merdeka dan masih diingati sehingga kini oleh orang Acheh dan orang lain yang mengenali mereka.

Dalam “The One hundred years’ War of Today” seperti yang digambarkan oleh The Harpers Magazine, Acheh tidak pernah kehilangannya secara sah. Sebaliknya, Belanda sendiri juga tidak pernah memenangi perang itu. Tidak ada sehelai pun kertas apa-apa yang disebut perjanjian penyerahan oleh ketua Atjeh sehingga perang dunia kedua meletus. Pengisytiharan berkecuali oleh AS, Great Britain, Perancis, Itali, Austro-Hungary dan banyak lagi menggambarkan pengiktirafan yang tidak dapat dipertikaikan bahawa Acheh ketika itu masih merupakan negara berdaulat merdeka yang diiktiraf di peringkat antarabangsa.

Selepas perang dunia kedua tamat, Britain dan Belanda kembali ke kerajaan dan wilayah bekas jajahan mereka. Belanda kembali ke semua jajahan mereka kecuali Acheh. Bertentangan dengan piagam dan prinsip PBB yang ditetapkan dan dengan itu tanpa sebarang referrendum atau plebisit, Belanda secara tidak sah menyerahkan negara berdaulat merdeka Acheh yang diiktiraf di peringkat antarabangsa ke tangan rejim bonekanya Republik Indonesia.

Pada tahun 1976, seorang lagi ahli salasilah keluarga Tiro ketika itu, Tengku Tjhik Hasan Muhammad diTiro, kembali ke gunung Acheh dari New York semata-mata untuk mengumumkan penggantian tugas nenek moyangnya untuk meneruskan kesinambungan pemberontakan dan penentangan orang Acheh terhadap penjajahan dan penindasan oleh rejim Indonesia yang kejam. Pada 4 Disember 1976 secara rasminya beliau menyampaikan ucapan Pengisytiharan Semula Kemerdekaan Acheh kepada rakyat Acheh dan kepada seluruh dunia. Barisan Pembebasan Nasional Atjeh Sumatera atau umumnya dikenali sebagai AM di kalangan orang Acheh kemudiannya ditubuhkan barisan kabinet eksekutif yang terdiri daripada beberapa orang ulama dan para ilmuan dan cendikiawan. Beliau berjaya membawa kembali identiti sebenar pendidikan Atjeh kepada seluruh negara di seluruh Atjeh. Beliau membangkitkan identiti dan pemikiran fakta sebenar sebagai sebuah negara yang bebas dan merdeka sejajar dengan negara lain yang bermaruah dan bertamadun di seluruh dunia. Lebih-lebih lagi, pada masa yang sama beliau mencetuskan kesedaran Atjeh tentang situasi membimbangkan penjajahan budaya dan ekonomi ke atas negara. Kebangkitan rakyat akhirnya bertukar menjadi konflik bersenjata yang meluas di seluruh 17 wilayah di seluruh Atjeh.

Selama hampir 150 tahun, orang Acheh terus menderita dan berdarah sehingga hari ini di bawah hegemoni penjajah asing; Belanda berwarna putih dan hari ini Indonesia Jawa berwarna coklat.

Sejak Indonesia Jawa rekaan yang dahulunya dikenali sebagai Hindia Timur diserahkan oleh Belanda kepada orang Jawa, budak jajahan mereka selama 300 tahun di pulau djawa. Telah berlaku beribu-ribu kekejaman yang meluas seperti pembunuhan beramai-ramai, hilangnya orang awam, pembunuhan di luar hukum, pembakaran. rumah awam, penyeksaan dan rogol dilaporkan berlaku di seluruh Atjeh. Ratusan ribu orang Atjeh telah menjadi syahid dalam penentangan mereka terhadap penceroboh luar yang menjajah dan mencuri sumber alam dari tanah air mereka. Beribu-ribu pelarian Atjeh terpaksa meninggalkan orang tersayang mereka untuk mencari tempat tinggal yang lebih baik dan terjamin serta bekerja demi kehidupan mereka. Beribu-ribu daripada mereka telah menetap di negara lain di seluruh dunia seperti benua Amerika, Eropah, Australia dan Asia. Namun, cinta dan semangat mereka terhadap tanah air masih hidup. Mereka masih terus berjuang dengan cara dan kaedah baru mereka.

Yang Teramat Mulia Al-Mudabbir Paduka Yang Mulia Tengku Tjhik diTiro Hasan Muhammad, Wali Neugara Acheh ke-8 telah mangkat pada 3 Jun 2010 sebagai wira negara negeri Acheh. Jenazahnya dikebumikan di sebelah tanah perkuburan datuknya, wira negara Acheh yang paling terkemuka dan Wali Negara Pertama, Tengku Sjekh Muhammad Saman diTiro di perkarangan tanah perkuburan keluarga Tiro di Meruee, Acheh. Kasih sayang, kesetiaan, semangat dan keazaman seumur hidup untuk Atjeh akan sentiasa dikenang generasi demi generasi tanpa henti.

Pada 4 Disember 2021, anak saudara Tengku Hasan diTiro, Tengku Musanna Abdul Wahab di Tiro telah bersumpah di Stockholm, Sweden untuk meneruskan legasi diTiro iaitu kepimpinan penentangan dan kebangkitan rakyat Aceh menentang empayar barbaric hoodlum “indonesia”.

Perjuangan tidak akan pernah berhenti. Penentangan rakyat terhadap penjajah Jawa Indonesia tidak akan pernah berakhir. Atjeh mempunyai semua hak perundangan dan sejarahnya untuk melaksanakan hak penentuan nasib sendiri untuk mendapatkan semula entiti politik, sah dan sahnya sebagai negara berdaulat bebas yang diiktiraf di peringkat antarabangsa seperti yang selalu berlaku sebelum ini.

Ditulis oleh:
Tengku Sulaiman Bin Abdul Razak Tiro
Jurucakap untuk
Majlis Gerakan Acheh Merdeka Pusat
4 September 2024.

0 comment
0 FacebookTwitterPinterestEmail
MajalahSeujarah

Pahami Sejarah Acheh yang Benar Agar Kita Tidak Dibodoh-Bodohkan Oleh Pihak Yang Tidak Bertanggung Jawab.

by Sjukri Ibrahim
written by Sjukri Ibrahim

Pahami Sejarah Acheh yang Benar Agar Kita Tidak Dibodoh-Bodohkan Oleh Pihak Yang Tidak Bertanggung Jawab.

Pada 26 Maret 1873 Belanda memproklamirkan perang dengan Kerajaan Aceh. Sejak itulah tanah Aceh setapak demi setapak diduduki Belanda, hingga pusat istana pemerintahan Kerajaan Aceh (Dalam) dikuasai Belanda pada 24 Januari 1874. Kejatuhan Dalam itu diyakini akibat pengkhianatan dari dalam.

Belanda mengira dengan dikuasainya istana Sultan Aceh, Kerajaan Aceh sudah ditaklukkan, bahkan Belanda mengganti nama Bandar Aceh Darussalam ibu kota kerajaan Aceh menjadi Kutaraja.

Istana Sultan Aceh memang sengaja dikosongkan, karena saat itu seiring dengan kedatangan Belanda ke Aceh wabah kolera mencuat. Bahkan ratusan tentara dan orang hukuman Belanda yang dibawa ke Aceh sebagai pekerja paksa meninggal sebelum mendarat di Aceh karena wabah kolera.

Pada 28 Januari 1874 raja Aceh Sultan Alaidin Mahmud Syah mangkat di Lueng Bata dan dimakamkan di Pagar Aye. Beberapa hari kemudian jasadnya dipindahkan ke Cot Bada, Samahani, Aceh Besar karena khawatir makamnya akan dibongkar oleh Belanda.

Sultan Alaidin Mahmud Syah hanya memerintah Kerajaan Aceh selama empat tahun, yakni dari tahun 1870 hingga 1874. Ia menggantikan raja Aceh sebelumnya Sultan Alaidin Ibrahim Syah yang meninggal pada tahun 1870.

Tapi, meski hanya memimpin Kerajaan Aceh selama empat tahun saja, Sultan Alaidin Mahmud Syah sebelum meninggal sudah membentuk Kabinet Perang Kerajaan Aceh untuk menghadapi penjajah Belanda.

Kabinet Perang yang dibentuk Sultan Alaidin Mahmud Syah itu dipimpin oleh Tuanku Hasyim Banta Muda sebagai Panglima Besar Angkatan Perang Kerajaan Aceh sekaligus sebagai Menteri Peperangan (Wazirul Harb).

Pengukuhan dan pelantikan Kabinet Perang Kerajaan Aceh dilakukan dalam Balairung Darud Donya. Pengangkatan itu disaksikan oleh tiga imam besar dan panglima tiga sagi pada 10 Zulkaidah 1288 Hijriah (1872 Masehi) di dalam Mesjid Baiturrahim Darud Donya. Dalam musyawarah itu hadir para ulama besar, menteri dan uleebalang seluruh Aceh.

Melalui Kabinet Perang Sulthan Alaiddin Mahmud Syah memutuskan akan melakukan perang total kalau Belanda menyerang Aceh. Sebagai tanda kesepakatan tekat tersebut, mereka yang mengikuti rapat kerajaan itu mengucapkan sumpah. Sumpah itu dipimpin oleh seorang ulama besar, Kadli Mu’adhham Mufti Besar Kerajaan Aceh, Syekh Marhaban bin Haji Muhammad Saleh Lambhuk dan disaksikan oleh para alim ulama.

Ketika Sultan Alaidin Mahmud Syah mangkat, diangkatlah anaknya Muhammad Daud Syah sebagai raja Aceh pada tahun 1874 ketika itu usianya baru tiga tahun. Penobatannya sebagai raja Aceh dilakukan di Masjid Indrapuri, Aceh Besar.

Karena Sultan Muhammad Daud Syah masih sangat muda dan belum punya kemampuan memimpin Kerajaan Aceh, maka para petinggi Kerajaan Aceh bersama para ulama melakukan musyawarah Majelis Tuha Peut Kerajaan Aceh. Majelis ini terdiri dari Tuwanku Muhammad Raja Keumala, Tuwanku Hasyim Banta Muda, Teuku Panglima Polem Raja Kuala dan Teungku Chik Di Tanoh Abee Syech Abdul Wahab. Musyawarah Tuha Peut Kerajaan Aceh itu memutuskan menarik semua kekuasaan raja ke hadapan Tuha Peut Kerajaan Aceh.

Nah, sejak saat itulah raja Aceh yang masih berusia 3 tahun itu hanya dijadikan sebagai simbul semata, sementara urusan pemerintahan dilakukan oleh para menteri bersama Majelis Tuha Peut Kerajaan Aceh. Jadi meski dalam perjalanan selanjutnya raja Aceh ditawan saat menjemput istrinya yang ditawan Belanda, ia menolak menandatangani penyerahan kekuasaan Kerajaan Aceh kepada Belanda, karena kekuasaannya sejak tahun 1874 sudah diserahkan kepada Majelis Tuha Peut Kerajaan Aceh. Jadi penawanan dia oleh Belanda bersifat pribadi. Karena tidak memperolah pengakuan kedaulatan itulah maka Belanda mengasingkan Sultan Muhammad Daud Syah ke Ambon.

Lalu siapa yang menjalankan pemerintahan Kerajaan Aceh dalam situasi perang? Dari sinilah muncul nama Teungku Chik Di Tiro ulama besar yang mampu mempersatukan rakyat Aceh untuk melawan Belanda.

Kembali lagi ke tahun 1874, setelah kekuasaan Sultan Muhammad Daod Syah itu ditarik oleh Majelis Tuha Peut Kerajaan Aceh, karena sultan saat itu masih berusia tiga tahun dan belum mampu memerintah kerajaan, apa lagi dalam suasana perang melawan penjajah Belanda, Majelis Tuha Peuet Kerajaan Aceh kembali melakukan musyawarah membahas kelanjutan pemerintahan.

Dalam musyawarah pada 28 Januari 1874 itu, Ketua Majelis Tuha Peut Kerajaan Aceh Tuanku Muhammad Raja Keumala mengambil keputusan untuk mempersatukan rakyat Aceh di bawah satu komando dalam perang melawan penjajah Belanda, dibentuklah Wali Neugara.

Sebagai Wali Neugara pertama diangkat Teungku Chik Di Tiro dengan gelar Al Malik Al Mukarram Teungku Chik Di Tiro Muhammad Saman Bin Abdullah. Wali Neugara inilah yang mempersatukan rakyat Aceh dalam perang melawan penjajah Belanda.

Setelah diangkat menjadi Wali Neugara, Teungku Chik Di Tiro bersama ribuan pejuang Aceh berkali-kali melakukan penyerangan ke bivak-bivak dan benteng pertahanan Belanda. Pasukan Belanda kalang kabut menghadapi pejuang Aceh. pemerintah Kolonial Belanda tidak pernah aman berada di Aceh. Sejak saat itu Teungku Chik Di Tiro menjadi orang yang paling dicari oleh Pemerintah Kolonial Belanda.

Gubernur Sipil dan Militer Belanda kedua di Aceh Jenderal Laging Tobias yang menjabat dari tahun 1882 hingga 1884 mengakui Teungku Chik Di Tiro dan pasukannya merupakan pasukan tanggung dengan taktik gerilya yang sangat menyulitkan Belanda. Ia mengirim surat permintaan perdamaian kepada Teungku Chik Di Tiro, tapi permintaan itu ditolak mentah-mentah oleh Teungku Chik Di Tiro. Perang terus berkecamuk.

Gagal mengajak Teungku Chik Di Tiro berdamai, Pemerintah Kolonial Belanda kemudian mengambil kebijakan “Lini Konsentrasi”, tentara Belanda ditempatkan dalam kamp-kamp dan benteng-benteng terpusat untuk menghindari perang.

Kebijakan lini konsentrasi ini diberlakukan pada masa Gubernur Sipil dan Militer Belanda di Aceh dijabat oleh Mayor Jenderal Demmeni. Ia dilantik menjadi gubernur pada September 1884 dan meninggal pada 13 Desember 1888.

Lini konsentrasi diciptakan oleh Mayor Jenderal AWP Weizel. Ia membuat serangkaian benteng di wilayah Aceh Besar yang dihubungkan dengan lori. Namun sistem ini tidak dapat memaksa pasukan pejuang Aceh untuk menyerah, bahkan sebaliknya terus menyerang.

Akibatnya, Belanda kehabisan banyak anggaran hanya untuk membangun benteng-benteng sebagai tempat konsentrasi pasukan. Selain itu, moral pasukan Belanda yang dikurung dalam benteng merosot, mencekam dalam suasana tegang dalam benteng. Kunjung mengunjung antar benteng di antara para istri opsir dan perwira Belanda harus dilakukan dengan menggunakan lori dengan pengawalan pasukan khusus.

Dana yang dihabiskan untuk membangun benteng lini konsentrasi dan rel lori penghubung antar benteng juga tidak sedikit. Belanda juga harus membentuk brigade sepeda lori yang mondar-mandir antar benteng. Belanda benar-benar tak dapat mengendalikan suasana di Aceh.

Sikap defensif pasukan Belanda itu kemudian diolok-olok oleh pejuang Aceh dengan mengirim surat-surat ancaman dan ajakan berperang di tempat terbuka, karena itu mental pasukan Belanda bertambah jatuh, mereka tidak berani menjawab ajakan perang dari pejuang Aceh. Dan sampai Belanda keluar dari Aceh pada tahun 1942, setelah 69 tahun berperang, Belanda tidak memperoleh pengakuan kedaulatan dari Kerajaan Aceh.

Maka sebab itulah pada hari ini kita menyeru kepada semua pihak agar menghormati dan memahami sejarah Atjeh yang sebenar benarnya. Walaupun Negara Kesultanan Acheh masih dalam jajahan kolonialis hindunesia jawa tetapi Acheh tetap selalu ada pemiliknya. Ada pemilik yang masih bertanggung jawab dalam hak ketentuan sejarah. Jangan ada pihak pihak mana pun sama ada dari Acheh atau pun dari luar Acheh yang tanpa berfikir panjang mencampuri urusan penyelesaian politek Acheh secara sepihak. Harus diingatkan bahwa Acheh bukanlah harta ghanimah yang boleh diperebutkan. Acheh masih ada pihak2 yang berhak dan bertanggungjawab menjaga dan merawatnya. Anak cucu keturunan leluhur dari Sulthan Ali Mughayat Syah dan Sulthan Iskandar Muda meukuta alam serta dari keluarga turun temurun Wali Neugara Tengku Tjhik di Tiro Muhammad Saman bin Abdullah masih ada dan masih berhak dan bertanggung jawab. Begitulah pelita penerang jalan dan drama sejarah Acheh yang sudah berlaku ratusan tahun yang lalu yang sudah menjadi ketentuannya dari Allah Subhanahu Wa Ta’ala atas tanah pusaka mulia ini.

Kita juga tidak boleh melupakan satu lagi bagian yang sangat penting dalam ketatanegaraan kesultanan kerajaan Atjeh iaitu Institusi Ulama. Sewaktu Acheh di puncak keagungannya nama nama besar seperti Mufti Besar Keuradjeuen Atjeh Syeikh Nuruddin Ar-Raniri, Mufti Besar Keuradjeuen Atjeh Syeikh Abdurraof Al Singkili, Kadhi Mu’adhham Mufti Besar Keuradjeuen Aceh Syekh Marhaban bin Haji Muhammad Saleh Lambhuk, Teungku Chik Di Tanoh Abee Syech Abdul Wahab dll selalu ada memainkan peran dan tanggung jawab dalam menata dan mengelola sebuah entiti politik kesultanan kerajaan Acheh Darussalam. Ini melambangkan bahwa Ulama’ dan Umara’ serta seluruh bangsa saling bahu membahu dan bekerjasama untuk kemakmuran dan kegemilangan Kesultanan Kerajaan Acheh Darussalam.

Hudep Beu-Sare, Mate Beu-Sadjan
Sikrek Gaphan, Saboh Kereunda.

Wabillahi Taufik Wal Hidayah Wassalamualaikum Warahmatullahi Wabarakatuh.

Tengku Sulaiman Abdul Razak Tiro
Jubir Majlis Gerakan Atjeh Meurdehka Pusat
Stockholm, Sweden.

16 Agustus 2024 M
10 Safar 1446 H

0 comment
0 FacebookTwitterPinterestEmail
PidatoePress ReleaseSeujarah

Uroë Sjahid Tengku Ma’at di Tiro

by Sjukri Ibrahim
written by Sjukri Ibrahim

Geurakan Atjèh Meurdéhka
Meudjeulih Geurakan Atjèh Meurdéhka Pusat

Peu-ingat Prang Aluë Bhôt, Uroë Sjahid Tengku Ma’at di Tiro
ِب ْس ِم ٱ َّ( ِ ٱ ل َّر ْح َم ٰـ ِن ٱ ل َّر ِح ی ِم
السلام علیكم ورحمة الله وبركاتھ
Uroë njoë geutanjoë ta peu-ingat saboh seudjarah njang raja di Atjèh. Seudjarah njang djeuët geutanjoë meureunoë pakriban éndatu geutanjoë geutém meumaté nibak djeuët keu aneuk djadjahan dari luwa teuka. Éndatu geutanjoë hana teumakôt geuh dalam meumaté untuk djak lét peundjadjah. Sidroë aneuk muda njang gagah peukasa ka geutém meumaté sjahid geuh, bah that pih gop njan ban baligh mantong. Barô umu 16 thôn.
Lheuëh sjahid Wali Neugara keu VI, Tengku Tjhik di Tiro Mahjeddin bak 25ub September 1910. Uléh Letnan H. J. Schmidt djipeugah, “Keuluarga Tengku di Tiro njang agam hana lé ka habéh geutanjoë poh, tinggai sidroë treuk aneuk muda Tengku Ma’at di Tiro njang tinggai, meunjo ta poh sidroë treuk njan geutanjoë that hana meu-adab, leubeh got ta mita tjara untuk beudjeuët ta peuseulamat aneuk muda njan.” Uléh Schmidt djimita tjara untuk djeuët peugot hubongan beutrôk haba keu Tengku Ma’at di Tiro. Letnan Schmidt djilakèë beunantu dari ureuëng-ureuëng Atjèh yang bako-bako untuk padan menjeurah. Gubernur ka djimeudjandji han akan djihukom. Teutapi “mel” (djak meunjeurah bak musôh) sidroë Tengku Tiro? Njang hana mungken sagai-sagai. (dari buku Perang Aceh, Kisah Kegagalan Snouck Hurgronje, Paul Van’t Veer, 1985 hal. 220). Maka dji lakèë meureumpok deungon Tengku Tjut Fatimah di Tiro, aneuk tuha nibak Wali Neugara Atjèh njang keu phôn, Tengku Tjhik di Tiro Muhammad Saman (Po rumoh nibak Tengku Tjhik Husen Ulèë Tutuë njang sjahid meusigo deungon Tengku Majet di Tiro bak 5 September, 1910). Tengku Njak Fatimah njoë nakeuh Njak Wa nibak Tengku Ma’at di Tiro. Uléh Schmidt djikirem utosan u Garot, teumpat Tengku Njak Fatimah njan tinggai. Uléh Utosan njan djipeugah peusan njang djiba dari Schmidt supaja Tengku Njak beugeutém djak meureumnpok deungon Schmidt di Sigli. Kheun Tengku Njak Fatimah watèë njan bak utosan Beulanda njan “Lheuëh djipoh Tu ulôn, lheuëh djipoh adoë-adoë ulôn dan linto ulôn, meunan tjit lheuëh djipeuhabéh mandum keuluarga ulôn, peuë lom njang djipeureulèë uléh kaphe Beulanda njan?” Bah that meunan seubagoë ureuëng njang that meu-adab, geupeutrôk hak akan geudjak meureumpok deungon Beulanda njan bak watèë njang akan geupeuteuntèë keudroë geuh.
Trôk watèë njang ka meuteuntèë, geudjak Tengku Njak Fatimah u Sigli, geutamong u dalam kanto djih deungon gagah that, langkah njang panjang-panjang, keuëng geupeumanjang,

mata geuh geupandang dalam mata itam Beulanda, seuhingga sidadu Beulanda keudroë pajah teukui hana djidjeuët pandang mata Tengku Njak Fatimah njan njang kreuëh lagèëna. Pakriban Tengku Njak Fatimah binti Muhammad Saman di Tiro geupandang mata Beulanda njan? Kheun Schmidt watèë njan, “Sidroë ureuëng inong Atjèh njang njang beutoi-beutoi biek éndatu djih, geupandang mata musôh deungon mata njang kreuëh, deuh bak mata geuh njang jum geutanjoë lagèë binatang, geutanjoë njoë han ta teudjeuët kalôn bak mata geuh, seubab deungon keumalôn mata gop njan geutanjoë njoë rhôt jum djeuët keu asèë”. Meunan kheun Beulanda keu droë djih.
Uléh Schmidt njoë djipeugah bak Tengku Njak Fatimah supaja Tengku Ma’at djijuë tron meunjeurah, deungon imbalan akan dji bri peng gadji meubeuleuën seubagoë aneuk Radja Atjèh dan akan dji peubiaja djak meureunoë beuët agama di Mekkah. Deungon hana lé narit geupeugah bak Beulanda njan “Peuë njang kah peugah akan ku putrôk bak aneuk kuh, akan ku peugisa haba keu kah 2 go Djum’at treuk. Mulai djinoë sampoë trôk haba keukah, ube na sidadu kah bek lé djak patroli, mandum sidadu tarék dalam barak. Ulôn djak bek na soë seutot dan akan ulôn ba ureuëng njang ulôn peutjaja.” Hai njoë dji peupunoh uléh Beulanda dan sidadu djih akan djitarék mandum u dalam barak njang djilakèë watèë uléh Beulanda njan 3 uroë untuk djeuët djitarék mandum sidadu djih njan.
Lheuëh lhèë uroë Tengku Njak Fatimah di Tiro geudjak meureumpok deungon aneuk keumuën geuh njang na di dalam rimba Tangse. Geukalôn uléh Tengku Njak Fatimah aneuk keumuën geuh deuh gagah lagèë Tu geuh. Geuba haba njang ka djipeugah uléh Beulanda njan dan geupeutrôk bak Tengku Tjhik Ma’at di Tiro. Tengku Ma’at hana geudjaweuëb ladju, geupeujum- peujum peuë njang ka Njak Wa geuh peutrôk. Bak watèë njan keuh geutanjong uléh Tengku Njak Fatimah di Tiro bak Tengku Ma’at. “Peuë gata aneuk Tu teuh?”, “Njo ulôn aneuk Tu ulôn” geudjaweuëb uléh Tengku Ma’at. “Meunjo gata aneuk Tu teuh, beusjahid lagèë Tu teuh, bek sagai- sagai djok droë bak peundjadjah kaphe njan”.
Ladju lheuëh njan geugisa u gampong dan sineungoh djih geudjak u Sigli djak meureumpok si Schmidt dan geupeugah bak Beulanda njan deungon paneuk sagai “Njak Ma’at njan aneuk Tu djih.” Hana gundah hate geuh keu Beulanda dan hana gundah hate geuh njang lagèë ka geuteupeuë bahwa hana trep lé akan sjahid lom aneuk agam baligh keuseuneulheuëh dari keuluarga geuh. Njang na aneuk agam tinggai watèë njan nakeuh Tengku Tjhik Umar di Tiro umu 7 thôn dan adoë geuh Tengku Abdullah di Tiro (Teungku Muda) umu barô 4 buleuën umu. Njang laen ka habéh sjahid dalam seuëh prang bak lawan kaphe Beulanda.
Lheuëng dua minggu lheuëh njan sidadu Beulanda djipeu-ek pasokan u dalam rimba djak seutot Tengku Ma’at. Dji ba sidadu-sidadu peunileh dari njang that kha-kha untuk djak seutot Teungku Ma’at di Tiro. Bak uroë 3 Desember, 1911, di Aloë Bhot, Tangse, sjahid Tengku Ma`at di Tiro djitimbak uléh sidadu Beulanda njang djipimpin langsong si Schmidt. Tengku Ma’at keunong timbak bak aneuk mata seuhingga bitjah mata geuh sineuk aneuk beude dan sineuk treuk keunong bak dada geuh.

“Nibak tulesan njang meu-uke bak gantjeng taloë keu-ieng geuh djiteupuëe njan keuh gop njan Tengku Tjhik Ma’at di Tiro, gop poh lagèë abu geuh, njang maté di Kuta Aneuk Galông, thôn 1986. Gop njan sidroë ureuëng muda njang puteh that kulét, dan deh djroh that rupa bangsawan;

gop njan geungui sileuweuë hitam meusulam ngon kasap pirak, dan badjèë kot hitam ngon aneuk badjèë meuh. Tangkulôk sutra mirah mantong meu-ikat bak ulèëgeuh dan djaroë uneun geuh mantong meureugam pistol bahthatpih gop njan ka maté. Sineuk aneuk beude keunong bak djantong geuh beusot. Dan sang-sang deungon mata geuh njang ka bitjah dan mantong teuhah, geungieng u langet njang meurdéhka diateuëh njan.

“Meunankeuh tjita-tjita gopnjan ka samporna: geukeumeung maté sibagoë pahlawan, lagèë Abu geuh. Deungon maté gop njan ka tamat seudjarah keupahlawanan njang raja lagèë na nibak keuluarga di Tiro; ureuëng-ureuëng njang kreuëh dan kong-kong that, njang peuhina geutanjoë watèë geutanjoë leumoh dan keuneulheuëh ka ta peuhantjo, bahthat pih gop njan teutap bangga dan han geutém teukui, watèë sidadu geutanjoë ka meuriwang seumangat keulai. (H. C. Zentgraaff, Atjèh)
Uléh Zentgraaff geutuléh, watèë lheuëh prang njan “Schmidt dan teuntra djih djidong djimeubareh deungon seungap lagèëna, djipeumulia “aneuk ku-geuh njang beutoi that”, ureuëng muda Atjèh njang teupat that niet, lagèë lé that lom njang laen, njang keu ureuëng njan pih geubri keumuliaan dan keuhormatan uléh pihak njang meunang prang.”
Uroë 3 Desember, 1911, diakui uléh Beulanda seubagoë uroë keuseuneulheuëh Prang antara Keuradjeuën Beulanda deungon Keuradjeuën Atjèh njang djimulai bak 26 Mart, 1873. Meunan keuh njang djituléh Komandan Beulanda H. J. Schmidt, dalam buku djih Marechaussèë in Atjèh. Meunan tjit Gubernur Beulanda njang keuseuneulheuëh di Atjèh, J. Jongejans, ka dji tuléh dalam bukudjih Lan En Volk van Atjèh (1932), “bahwa Beulanda anggap meu-aché Prang Atjèh deungon lheuëh ta poh Tengku di Tiro njang keuseuneulheuëh.” (With the death of the last Tengku di Tiro, Acheh War can be considered as ended.”). Page 346.
Uléh Tengku Tjhik di Tiro Hasan Muhammad geutjok simbolik si uroë lheuëh sjahid Teungku Ma’at di Tiro bak 3 Desember, deungon geupeunjata Atjèh Meurdéhka Keulai bak 4 Desember, 1976. Njang ka saban-saban geutanjoë teupeuë njoë nakeuh uroë keuramat Bansa Atjèh, uroë geutanjoë ka teubleut mata keulai untuk ta sambông seudjarah njang ka lheuëh éndatu geutanjoë peugot deungon darah. Lagèë tjunto Tengku Ma’at di Tiro tuléh seudjarah deungon tinta darah geuh. Njan djeuët keu peu-ek seumangat geutanjoë untuk djeuët ta reupah nanggroë teuh njang ka dji djadjah uléh musôh teuka dari luwa pulo Sumatra, njan keuh lamiet Beulanda, Djawa.

Tengku Musanna di Tiro

Keutuha Meudjeulih GAM Pusat

 

pdf :Peuingat Prang Alue Bhot 2022

 

0 comment
0 FacebookTwitterPinterestEmail
IdeologiPress ReleaseSeujarah

Re-Declaration (Dec.4, 1976)

by Sjukri Ibrahim
written by Sjukri Ibrahim

Geurakan Atjèh Meurdéhka
Meudjeulih Geurakan Atjèh Meurdéhka Pusat
ِب ْس ِم ٱ َّ( ِ ٱ ل َّر ْح َم ٰـ ِن ٱ ل َّر ِح ی ِم
السلام علیكم ورحمة الله وبركاتھ

Ka sithôn ka geutanjoë peudjak buët deungon ta peunan djinoë siat Meudjeulih GAM Pusat. Njang tudjuan geutanjoë untuk djeuët ta sambông peuë njang ka geukeubah uléh Tengku Tjhik di Tiro Hasan Muhammad. Le that peukara dan buët njang hana seuleusoë njang pajah ta peubuët. Njoë tanggông djaweuëb geutanjoë bansa Atjèh untuk ta sambông buët njoë. Hana alasan sapeuë njang han ta tém peubuët njoë.

Uléh Tengku Hasan di Tiro ka lheuëh geukeubah ileumèë njang wadjéb geutanjoë meureunoë. Ka lheuëh geukeubah geunaréh-geunaréh peurdjuangan njang wadjéb geutanjoë peudjak. Peuë keuh geunaréh dalam ta meupuliték, geunaréh seudjarah, geunaréh meuneumat meubansa, geunaréh beumeusaboh droë, geunaréh tjok sikap ukeuë dan le lom geunaréh njang djeuë get ta kalon soë njang djeuët keu njang pimpin dalam peurdjuangan njoë. Teurutama dalam peunileh soë njang djeuët keu pimpin geutanjoë, han djeuët barang kasoë ta boh keunan, ka lheuëh ta kalon lagoë watèë geutanjoë hana ta kalon soë njang djeuët keu peumimpin watèë njang ka ulikôt siat, ladju djihuë djak peusisat geutanjoë mandum. Lagèë deuh bak ta kalon ube na ureuëng njang ka sjahid hana jum sapeuë lé. Peuë lom meunjo ta tjok seunipat njang ka Tengku Hasan di Tiro keubah, tjit ka sagai-sagai hana u tudjuan njang beuna, ka meubalék arah u likôt.
Lheuëh ta peunjum-peunjum dalam masa saboh geuneurasi njang ka hana meuho arah njoë, geutanjoë ka djeuët ta gisa keulai u geunaréh njang beutoi. Geunaréh njang that kong meunurôt agama, bansa, seudjarah njang ka geukeubah uléh endatu teuh dan geunaréh njang ka Tengku Hasan di Tiro peutunjok. Njoë kon lémasa djak peugah broh putoh ateuëh Bansa Atjèh. Kon lémasa peuleumah haba raja keu Bansa Atjèh deungon hana peudeuh gléh haté dan som udjong deungon puta putie haba njang sulét. Djinoë pajah dong ukeuë peugot peurdjuangan deungon haté gléh, ichlaih, dan hana tjok laba pribadi dalam buët njoë.

Bandum Bansa Atjèh wadjéb peugot buët peumeurdéhka Nanggroë njoë. Peuë keuh njang na di Nanggroë Atjèh, peuë keuh njang teungoh djak mita raseuki u luwa Nanggroë, peuë lom njang djak u luwa meuteumeung suaka puliték di Ierupa, Amirika, Australia dan laen-laen lom. Ureuëng njang djak suaka u luwa njoë pajah ta peubuët beuleubeh lom nibak ureuëng laen, seubab geutanjoë ka keumah ta meuhudep di nanggroë aman deungon hana that le halangan meunjo ta bandéng deungon bansa teuh njang na di Nanggroë. Njoë geutanjoë meutanggông djaweuëb di keuë Allah teuma ‘oh na na ta peubuët buët peumeurdéhka Nanggroë njoë.

Geutanjoë mandum pajah ta bantah peuë njang ka djipeugot di Atjèh djinoë. Ureuëng di Atjèh djinoë ka djipeuratéb deungon haba palsu. Ka dji ubah seudjarah. Ka djipeugah peuë njang na dalam beun djih deungon hana djikira peuë akibat njang akan teudjadi ateuëh bansa Atjèh. Njang na djipiké tjit keu peukara pruët droë djih sagai.
Peuneuphôn njang dji-ubah nakeuh seudjarah. Seudjarah Neugara Atjèh njang meudèëlat ka djipeugisa keu provinsi lom. Hai njoë padahai ka lheuëh neubantah keudroë uléh Tengku Tjhik Hasan di Tiro deungon Neu Peunjata Keulai Atjèh Meurdéhka bak 4 Desember, 1976. Deungon ka geupeunjata njoë, geutanjoë ka djeuët keu mata dong donja lom. Ureuëng ban saboh donja ka djigisa keuë ateuëh Neugara Atjèh lom. Pakriban watèë endatu geutanjoë geumeuprang lawan Beulanda djameun dan djipasoë bak surat haba ban saboh donja, lagèë New York Times, Harpe’s Magazine, London Times dan laen-laen le lom. Meunan tjit watèë Tengku Hasan di Tiro Peunjata Keulai Atjèh Meurdéhka djeuët keu peuneugah haba awak luwa njang meugah leupahna. Djipasoë bak madjalah Times, Far Eastern Economic Review, Herald Tribun dan le lom njang surat-surat haba njang laen. Njan mandum djitém pasoë bak surat haba njan sebab ka djiteupeuë geutanjoë njoë ka teubleut mata teuh untuk ta lawan peundjadjah teuka njang djeuët keu geulantoë peundjadjah Ierupa, njang djinoë ka djigantoë deungon peundjadjah paneuk boh hidong dari njang djeuët keu lamiet Beulanda djameun, nakeuh Djawa.

Mulai djinoë geutanjoë ka pajah ta gisa keulai bak djalan njang beutoi. Djalan njang ka geukeubah uléh Tengku Tjhik Hasan di Tiro. Rot uëh njang ka geukeubah uléh ureuëng-ureuëng njang ka sjahid dalam peubuët Atjèh Meurdéhka. Geutanjoë njang mantong meurasa seubagoë Bansa Atjèh njang Mulia wadjéb ta djaga buët njoë, wadjéb ta peubuët buët njoë. Pajah ta meureunoë keulai peuë njang ka geukeubah uléh Tengku Tjhik di Tiro Hasan Muhammad. Handjeuët ta meulale lédalam peubuët buët njoë. Kon peukara soë njang djeuët keu peumimpin geutanjoë ukeuë. Peukara njan akan timoë keudroë dalam seuëh teuma watèë ta kalon soë njang na meuseutia keu Agama, Bansa dan Neugara Atjèh. Asai ta tém ta peubuët djinoë akan teuka keudroë soë njang akan pimpin geutanjoë. Kon peukara beutjarong dalam sikula atawa manjang title beudjeuët keu ulèë, njang djeuët keuseunipat nakeuh meuseutia keu bansa. Kon peukara ka le djipeubuët dan deuh leumah le peubuët ka, pajah ta kalon peuë njang ka djipeubuët njan na djipeukajet deungon ‘ileumèë seumike meurdéhka keuneubah Tengku Hasan di Tiro. Meunjo hana meumakna njan nakeuh na keuneuk djak ubah seudjarah salasilah Neugara Atjèh, njang awak luwa kheun nakeuh Successor State atau Nanggroë seunambông. Meumakna seunambông njoë nakeuh kon lagèë ta sambông taloë tapeh deungon taloë djok, njoë peukara seunambông njang meusambông dumpeuë beu meumat deungon nasab njang beuna, njang han djeuët ta peumeunan- meunan.

Meunan ka hana lédjipeunasab deungon seudjarah njang beuna, maka ka keuh teudjadi njang ka na di Nanggroë djinoë. Bak deuh ta kalon nan that meugah njang dji tjok nan keuneubah endatu geutanjoë, teutapi bak djipeudjak buët pajah djak lakèë izin bak ureuëng peundjadjah di luwa pulo geutanjoë. Peuë njang djeuët djih bri nasihat keu geutanjoë njang meu-untong keu bansa teuh? Hana. Njang na nakeuh dji juë geutanjoë djak seumah djih. Djawa njan hana hubôngan sapeuë deungon geutanjoë Atjèh. Peukeuh hubôngan seudjarah, budaja, basa dan peuë lom pulo, tjit that meu-aseng bagi geutanjoë. Meunjo djih bri nasihat keugeutanjoë tjit peukara njang meu- untong djih sagai njang djeuët keu reugoë geutanjoë. Meunjo peukara njang meu-untong keugeutanjoë han akan djipeugah. Seubab akan reugoë keu djih.

Disinoë geutanjoë djeuët ta tjok saboh simpoi haba:
1. Geutanjoë wadjéb peubuët buët Atjèh Meurdéhka keulai
2. Wadjéb meureunoë ‘ileumèë Atjèh Meurdéhka njang ka geukeubah uléh Tengku Tjhik
di Tiro Hasan Muhammad, meunjo hana ‘ileumèë maka akan hana akan meuho tudjuan
geutanjoë peumeurdéhka Nanggroë
3. Mandum wadjéb meusaboh, bek na lémita djalan njang djeuët keu bitjah
4. Peumimpin njang na di Atjèh njang padjoh gadji bak peundjadjah nakeuh hana sah di Atjèh dan wadjéb peubateuë.

‘Oh noë keuh haba seunambot Peu-ingat Peunjata Keulai Atjèh Meurdéhka njang keu-
42 njoë. Beumandum beudalam peulara Po teuh Allah dan beu Allah bri lapang pikéran dan beuluwah djalan untuk ta peukong Agama Allah di Nanggroë Atjèh njang Meurdéhka.
Hudep beusare, Mate beusadjan Sikrak kaphan, Saboh Keureunda

Tengku Musanna di Tiro
Keutuha Meudjeulih GAM Pusat

 

pdf : Peu-ingat Peunjata Atjeh Meurdehka 2022

0 comment
0 FacebookTwitterPinterestEmail
IdeologiPress ReleaseSeujarahVideo

MIDEUËN PRANG PUTJÔK ALUË SIMI TANGSÉ

by Sjukri Ibrahim
written by Sjukri Ibrahim

Geurakan Atjèh Meurdéhka
Meudjeulih Geurakan Atjèh Meurdéhka Pusat

————————————————

MIDEUËN PRANG PUTJÔK ALUË SIMI TANGSÉ

5ub. September 1910 – 5ub September 2022

Meusigo deungon peu-ingat uroë lahé Tengku Tjhik Hasan Muhammad di Tiro 4ub. September 1929 dan UroëSjahid Ishak Daud 8ub. September, 2004

Assalamualaikum warahmatullah wabarakatuh,

Uroë njoë nakeuh Uroë Rajek Bansa Atjèh dan Neugara Atjèh dan geutanjoë wadjéb ta peu-ingat MIDEUËN PRANG PUTJÔK ALUË SIMI njang ka teudjadi bak uroë 5 September, 1910, antara teuntra peundjadjah Beulanda deungon Teuntra Islam Atjèh. Abu Tjhik ulôn, Tengku  Tjhik Mahjéddin di Tiro (Tengku Tjhik Majét) njang djeuët keu Wali Neugara bak watèë njan, reubah meugulé maté sjahid dalam mideuën prangnjan, deungon duwa-neuk aneuk beudé kaphé Beulanda dalam djantông geuh. Sidadu Beulanda njang timbak droëneuh njan dumnan djipeurajek uléh kaphé hingga djibôh bintang bak dadadjih uléh Radja Beulanda keudroëdjih. Uléh kaphé Beulanda djipiké njan keuh aneuk beudé njang keuseuneulheuëh njang pajah djitimbak njang peutamat prang kolonialdjih njang paléng panjang dalam seudjarah. Teutapi keuniradjihnjan salah sabab uléh bansa Atjèh ke geupiléh Tengku Tjhik Ma`at di Tiro, aneuk keumuën droëneuhnjan seubagoë Wali Neugara barô njang sambông peurdjuangan peutheun Nanggroë Atjèh.

Watèë manjèt Abu Tjhik geupeuwoë geudjak tanom u Tangsé, meuribèë ureuëng agam dan inong Atjèh geuseutot di likôt sira geumoë. Uléh toto Beulanda ka djibalôt luka-luka bak badan droëneuh njan deungon idja peureuban putéh, njang djinoë kabéh mirah deungon darah droëneuhnjan. Uléh rakjat Tangsé idja peureuban njang ka meulabô darah Abu Tjhik njan geukeubah dan ka geukoh ubit-ubit dan geuweuëk sikrèk sapo keu ureuëng-ureuëng bako Tangsé najng geukeubah trôk `an uroë njoë seubagoë keuneubah pusaka njang meujum lagèëna, saboh keunangan keudroëneuhnjan njang geungiëng tjit seubagoë adjeumat njang keuramat.

Uléh panglima teuntra Beulanda njang djak prang geutanjoë di Putjôk Aluë Simi, Kolonel H. J. Schimidt, djituléh peukara keudjadian njan dalam bukudjih, Marechausee in Atjèh, lagèë njoë:

“Uroë njoë, 5 September, 1910, teuntra ulôn meuteumeung keumeunangan rajek dalam Mideuën Prang Putjôk Aluë Simi. Kamoë teumeung Tengku Tjhik di Tiro. Kamoë peu-ingat keumeunangan njoë deungon kamo meunjanji lagu Wilhelmus (lagu keubangsaan Beulanda) ban saboh gunong Tangsé. Deungon keudjadian njoë, kamoë harap prang ka habéh. Tengku Tjhik Mahjéddin di Tiro nakeuh sidroë peumimpin njang tjarong that, bidjaksana dan kreuëh. Gop njan na sidroë ureuëng njang beutoi that hubongan deungon Tuhan-geuh. Gop njan ka geuhoi uléh ureuëng Atjèh: Tanglong Naggroë. Gop njan hana soë gantoë sabab hana soë laén njang raja peungaroh lagèë gop njan. Sababnjan Mideuën Prang Aluë Simi, nakeuh saboh keumeunangan militer dan pulitek keu geutanjoë Beulanda. Sidadu njang  Tengku akan teuba u nanggroë Beulanda djak teurimong bintang nibak djaroë droë Radja Beulanda, Ratu Wilhelmina.”

Uléh H. C. Zentgraaff, ahli seudjarah Beulanda, geutuléh dalam buku Atjèh dan Sumatraantjes lagèë njoë:

“Ureuëng Atjèh geukeubah idja peureuban njang ka meulabô darah njang geungui lé toto-toto Beulanda bak geupeutheun supaja bek rho darah nibak luka-luka bakbadan Tengku Tjhik Mahjéddin di Tiro. Idja peureuban meudarah njan geukoh-koh dan geuweuëk ube ok sapo. Tjit meu-ureuëng Atjèh njang bako-baki lagèëna njang djeuët teurimong atra njan, njang geungiëng lagèë saboh barang sutji, njagn peu-ingat keu peumimpin njang keuseuneulheuh nibak saboh famili pahlawan njang raja that njoë. Idja meudarah njoë mantong geukeubah dan got that geusom uléh rakjat Tangsé trôk `an uroë njoë sibagoë hareuta njang meujum lagèëna, tanda meusambat seutia deungon famili di Tiro. Watèë geutanjoë djeuët keu saksi keu hai njang lagèënjoë, soë njang han teu-ingat keu narit Markus Antonius dikeuë manjèt Julius Kaesar dalam forum (meudjeulih) nanggroë Rom, 200 thon njang ka u likôt?

“Ureuëng nanggroë njan geuteuka

Geudjak tjôm luka-luka Kaisar

Dan geusampôh darah droëneuhnjan

Deungon idja neukuë-geuh

Njo, na njang gadè si-urat ôk droëneuhnjan

Keu peu-ingat

Dan watèë maté geuh

Geutuléhnjan dalam Surat Wasiët

Sibagoë peuneulah njang kaja raja

Keu aneuk tjutjo

Turôn-teumeurôn.”

Patôt geutanjoë teupeuë, bahthat pih bansa Beulanda ka djidjak prang geutanjoë, djih hana djidjak peuhina geutanjoë Atjèh. Uléh Beulanda dji-angkèë geutanjoë na hakteuh bak ta lawandjih bahthat pih njan sôsah keudroë djih. Hukôm prang antara bansa meu-adab dan sipheuët pahlawan djipeudong paléng tan bak reutak pang dan panglima. Njoë meulaén that nibak musôh dan sipeundjadjah geutanjoë uroë njoë, kaphé Indonesia/djawa njang hana djiteupeuë-sapeuë peukara hai keuhormatan dan keumuliaan. Djih ka djidjak rampok geutanjoë, dan watèë han ta tém bantu djihkheun beurangkapeuë keu geutanjoë njang po hareuta. Geutanjoë djih peuhina!

Hai njang lagèënjoëpih ka teudjadi watèë prang “konfrontasi” antara sipa-i Djawa/indonesia ngon Malaysia bak thon 1960-65, watèë Tengku Abdul Rahman, Peudana Meuntroë Malaysia han geutem seumah sipa-i Djawa. Watèë djitanjong léwartawan-wartawan aseng peukara njan, uléh Tengku Abdul Rahman geudjaweuëb: “Peuë ta harap nibak bui seulaén nibak dji-gr`oh?” Narit Teungkunjan ulôn peubeuna bak watèënjan dan mantong ulôn peubeuna bak watèë njoë bahthatpih léureuëng di Kuala Lupur njang paneuk that peu-ingat njang akan peureugoë droëgeuh teuma.

Saboh peuladjaran treuk keu geutanjoë nibak Mideuën Prang Putjôk Aluë Simi nakeuh geutanjoë njang hudép bak masa njoë wadjéb ta meudong lagèë éndatu ka neumeudong bak masa hudép droëneuh njan bak masa ta peutheun keumeurdéhkaan Nanggroë Atjèhnjoë deungon Peuneutoih njang kong lagèëna dan handjeuët leungo sagai-sagai: meunjo geutanjoë hana meudéhka dalam hudép, bahkeuh Meurdéhka dalam maté, sjahid. Dalam peukara meurdéhka bansa dan nanggroëteuh handjeuët sagai-sagai sigeutu-saho ngon kaphé peundjadjah: hana “kompromi” dalam peukara meurdéhka! Lagèë ka neukheun uléh Teungku Tjhik Mahjéddin di Tiro: “Geutanjoë na dalam prang njoë seubab ureuëng tjhikteuh njang ka sjahid dan seubab aneuk geutanjoë njang gohlom lahé njang hak aneukmiëtnjan wadjéb ta djamin. Geutanjoë dalam buët njoë sabab masa njang ka u likôt dan sabab masa ukeuë. Supaja ta peuseulamat pusaka nibak turônan njang ka u likôt keu turonan ukeuë.” Dalam prang Aluë Simi ka neupeuleumah lé ureuëng tjhik geutanjoë pakriban ka neumeudong dalam buët njoë deungon hana sjok dan ragu-ragu sagai. Uléh panglima Beulanda dalam prang Putjôk Aluë Simi, H. J. Schmidt, djipeugah dalam kéh badjèë Tengku Tjhik Mahjéddin di Tiro djiteumeung saboh surat keudroëneuhnjan nibak peumeurintah Beulanda njang disinan djimeudjandji meunjo neutem pijôh prang akan djibri dumpeuë. Surat njan hantom neubalaih. Djiteumeung bak manjèt droëneuhnjan. Njankeuh saboh djeunaweuëb njang paléng meumakna! (Teupot nibak buku Jum Meurdéhka, seuneurat njang gohlom lheuëh. Tengku Tjhik Hasan di Tiro.)

Baroë bak 4 September njoë nakeuh uroë lahé nibak sidroë peumimpin geutanjoë njang that meugah seureuta sidroë Gurèë bansa Atjèh njang that mulia, nakeuh uroë lahé Tengku Hasan Muhammad di Tiro bak thon 1929. Uroë njoë han djeuët ta peuteuwo tjit. Deungon seubab droëneuh njan keuh geutanjoë djeuët ta meuphom keulai peuë makna nibak ta meuhudép Meurdéhka dan ta meumaté sjahid. Le that `ileumèë njang pajah geutanjoë meureunoë nibak peuë njang ka gop njan tinggai keu geutanjoë. Leubèh nibak silusen buku geutuléh dan wadjéb geutanjoë batja dan ta peupham. Meunan tjit le that su audio njang geukeubah keu geutanjoë untuk geutanjoë deungo dan ta pasoë dalam haté teuh. Geutanjoë Bansa Atjèh wadjéb ta meudo`a dan ka kirem Alfatihah keudroëneuhnjan njang ka geuwoë bak Allah bak 10 Djuni, 2010.

Pakriban watèë gop njan geumeuhudép deungon hana geupeutimang peukara pribadi pih meubatjut, `ileumèë gop njan kon mantong geupeugah bak geutanjoë, sikap gopnjan geumeuhudép pih djeuët keu tjunto geutanjoë ta meuhudép. Gop njan hana geuboh watèë meubatjut pih dalam peutimang nanggroë dan aneuk bansa. Gop njan hana meubatjut pih geupeusia-sia watèë njang hana meumakna, mandum watèë gop njan peuna untuk peubuët peukara Meurdéhka. Bahthat pih dalam sakét geuh mantong geumeubuët untuk peukara nanggroë dan bansa. Pakriban bak saboh watèë gop njan teungoh geu-opname di rumoh sakét di Swedia deungon bak djaroë wië keunong infus djipasoë ubat, teutapi djaroë uneun geuteumeutèp geutuléh surat dan lapôran peukara nanggroë njang djeuët geupeusipreuëk ban saboh dônja. Watèë djitham uléh peurawat rumoh sakét untuk han djibri peugot buët dilèë teungoh masa sakét, peuë geudjaweuëb uléh Tengku Tjhik di Tiro Hasan Muhammad njan keu peurawat? “Kah ka padjôh gadji untuk peu-ubat ureuëng sakét, ulôn njoë teungoh sakét ka peu-ubat. Pakriban ulôn pijôh nibak buët njoë bah that dalam sakét seudangkan di nanggroë ulôn ureuëng teungoh maté tiëp watèë djipoh le peundjadjah.”

Njan ta kalon keuh disinan pakriban geutanjoë pajah ta meureunoë bak droëneuh njan untuk ta peubuët buët nanggroë njoë deungon han djeuët sagai ta boh-boh watèë njang sia-sia. Gop njan na geupeuteubiët saboh narit njang meumakna leupahna, “Watèë geutanjoë beudoh éh, wadjéb tanjong bak droë peuë njang ka lheuëh ta peubuët keu Atjèh Meurdéhka, dan watèë ta keuneuk djak éh, ta tanjong keu droë lom, peuë njang ka lheuëh ta peubuët keu Atjèh Meurdéhka uroë njoë.”

Meunan tjit bak 8ub September njoë uroë sjahid Abutjhik Ishak Daud njang sjahid geuh djipoh uléh peundjadjah indonesia/djawa. Abutjhik Ishak Daud nakeuh salah sidroë aneuk bansa njang djeuët geutanjoë tjok tjunto pakriban geumeuhudép mulia dan geumeumaté mulia tjit. Watèë hudép geuh gop njang njang meuteumeung meureunoë dikeuë Tengku Tjhik di Tiro Hasan Muhammad di Libja. Ileumeuë njang geuteumeung njan hana geukeubah dan geupeubuët keudroëgeuh mantong, teutapi geubri keu aneuk bansa laén. Seubab deungon keujakinan gop njan dalam buët peumeurdéhka nanggroë nibak peundjadjah, maka gop njan geumat saboh djabatan dalam buët Atjèh Meurdéhka sibagoë Keutuha Birô Peuneurangan Atjèh Sumatra Meurdéhka di Malaysia. Njang watèë geuwoë u Nanggroë dalam prang pih gop njan geumat djabatan njoë tjit.

Pakriban sidadu Beulanda lheuëh dji poh Tengku Tjhik Majét di Tiro meureumpok bintang nibak Radja Beulanda, meunan tjit keu sidadu njang poh Abutjhik Ishak Daud, 12 droë sidadu njang poh Abutjhik Ishak Daud pih meureumpok djipeu-ék pangkat istimewa. Disinan tjit deuh ta kalon meumakna peundjadjah indonesia/djawa njan kon mantong djisambông peundjadjah djih ateuëh bumoë Atjèh njoë deungon tjara administrasi mantong, sampoë buët djeuheuët pih djisambonguléh lamiët Djawanjan. Geutanjoë njang tjit bansa tuan teuh han djeuët sagai-sagai ta peubeuna peuë njang peundjadjah indonesia/djawa njan peugot di Atjèh.

Hudép beusaré, Maté beusadjan

Tengku Musanna di Tiro

Keutuha Meudjeulih GAM Pusat

 

klik PDF

MIDEUEN PRANG PUTJOK ALUE SIMI   

0 comment
0 FacebookTwitterPinterestEmail
HabaIdeologiPress ReleaseSeujarah

Uroë Nahaih keu geutanjoë Bansa Atjèh

by Sjukri Ibrahim
written by Sjukri Ibrahim

Geurakan Atjèh Meurdéhka
Meudjeulih Geurakan Atjèh Meurdéhka Pusat

Wilajah Meudèëlat, 14 Agustus, 2022

Uroë Nahaih keu geutanjoë Bansa Atjèh

بِسْمِ ٱللَّهِ ٱلرَّحْمَـٰنِ ٱلرَّحِيمِ

السلام عليكم ورحمة الله وبركاته

Uroë 17 Agustus njoë pajah ta-ingat beugot. Uroë njoë nakeuh uroë njan that njata-njata seubagoë uroë njang djeuët keu alasan njata untuk djak sambông peundjadjah ateuëh neugara-neugara njang na joh awai di djadjah Beulanda. Bansa dan Nanggroë geutanjoë djisak udalam njan deungon hana djimeupakat, musjawarat peuë lom deungon na peumilihan umum. Nanggroë pura-pura njan hana laén tjit seubagoë seunambông sjarikat peundjadjah Beulanda djeuët keu “indonesia”. Meunjo peundjadjah Beulanda hana sah, peundjadjah “indonesia” njan pih hana sah tjit ateuëh geutanjoë.  “Indonesia” njan djidjak u nanggroë geutanjoë deungon paksa saban lagèë “tuan”-djih . Maka deungon njan uroë 17 Agustus njan han djeuët geutanjoë peu-ingat, seubab njan nakeuh uroë malang, uroë `aéb, uroë siai dan uroë njang paléng hina keugeutanjoë Bansa Atjèh njang ka meurdéhka meuribèë thôn seugohlom Beulanda teuka u pulo Djawa. Buët njoë pih barô dji-angkèë uléh Beulanda dudoë lheuëh njan bak 27 Desember, 1949.

Dr. Henry Kissinger, beukaih Meuntroë Luwa Nanggroë Amirika djituléh: “Indonesia njan hana sapeuëpih seulaén nibak saboh nan ateuëh peuta dônja mantong sampoë watèë uléh Beulanda djiteupeuë leubeh le meuteumeung laba meunjo pulo-pulo  Hindia-Timu njan djipeusapat dalam saboh buku keunira (administrasi).” (Indonesia was nothing bat a geographic expression until the Dutch found it more efficient to unite the islands of the Indies under a single administration. Nuclear Weapon and Foreign Policy, on 256.) Njoë keuh asai-usui neuduëk “indonesia” njan njang tjit ka djameun kon meupusat di Djakarta, Djawa. Bak masa phon djipeugot njan geutanjoë Atjèh mantong Nanggroë njang meudèëlat. Saboh “peusaboh adiministrasi” djipeunan tjit “kesatuan Bangsa” njang djipaksa uléh peundjadjah Beulanda hana sah, hana legal meunurôt hukom Decolonisasi nibak PBB, peuë keuh hai njoë djipeudjak uléh Beulanda keudroë djih atau njang ka djinoë djimijup peundjadjah barô “indonesia-djawa” sipa-I djih. Buët Beulanda dan seunambông djih “indonesia” han djeuët djipeubateuë hak geutanjoë dalam peuteuntèë nasib droë njang meurdéhka lagèë djameun kon.

Resolusi atawa Peuneutôh 2626-XXV nibak Meudjeulih Umum PBB njang djinoë ka djeuët keu Hukom Internasional, geukheun bahwa bandum tanoh njang teudjadjah na neuduëk Hukom keudroë masen-masen, njang hana meuhubông deungon nanggroë sipeundjadjah dan meukleh deungon tanoh djadjahan njang laén. Neuduëk hukom njang meukleh-meukleh njoë teutap meunan sampoë tanoh-tanoh djadjahan njoë djeuët keu meurdéhka keulai. Uléh Beulanda ka djilangga hukum njoë watèë djidjak “seurah dèëlat-djih njang illegal (hana sah) ateuëh Atjèh keu “indonesia-djawa”.

Peuneutoh atawa Resolusi Meudjeulih Umum PBB Lu. 1514-XV geuklheun bahwa neugara peundjadjah hana hak dèëlat sapeuë ateuëh tanoh djadjahan-djih dan djih hana hak sagai-sagai bah djidjak “seurah dèëlat”-njan keu nanggroë-nanggroë laén. Teutapi Peuneutoh njoëkeuh njang mutlak djilangga uléh Beulanda bak watèë djidjak “seurah dèëlat”-djih ateuëh Atjèhnjan nang meuna pih tan keu sipa-I “indonesia-djawa” bak 27 Desember, 1949.  Njang leubeh djeuheuët dan hana malèë lom, bak watèë kaphe Beulanda djidjak “seurah dèëlat” njang tan dalam djaroë djih njan keu lamiet djih Djawa, djih meu-na pih tan di Atjèh ka tudjoh thôn lheuëh geupeutjrok uléh Bansa Atjèh bak thôn 1942, buleuën Maret. Beulanda na djigisa u pulo Djawa dan pulo-pulo laén bak thôn 1945, teutapi han tom djidjeuët djak gisa u Atjèh! Djadi Beulanda djih hana kuasa de facto dan hana keukuasaan de jure ateuëh Nanggroë Atjèh. Teutapi njan keuh bak watèë njan djipeugah djidjak “seurah dèëlat” ateuëh Atjèh keu sipa-I Djawa! Kheun gop dalam peupatah Laten: Nemo dat quod habet. “Hasa soë djeuët bri peuë njang mubak droëdjih pih hana”.

Njoë keuh batjut njang ta pot nibak buku “Jum Meurdéhka, Seuneurat Njang Goh Lom Lheuëh” teuntang peukara njang geutanjoë han djeuët ta peu-ingat uroë nahaih njoë. Bagi Bansa Atjèh uroë njoë nakeuh uroë sisat, bek ta peusisat droë teuh deungon djak peurajek uroë peundjadjah njoë. Bek keuh geutanjoë djak peu-ek beundera aseng mirah puteh njan, peuë lom djak tabek beundera njan, hareuëm bagi Bansa Atjèh. Beundera pura-pura mirah puteh njan han djeuët le na ateuëh tanoh endatu geutanjoë, njan djeuët keu sisat aneuk miet geutanjoë ban saboh nanggroë deungon djak peurajek bandera njan. Bandera njang hana meupat asai usui, hana meupat seudjarah djeuët keu bandera njan. Hana seudjarah deplomasi njang kong keu bandera njan. Ka sep geutanjoë ka keunong peungeut baroë kon, bek le keunong peungeut keu masa ukeuë lom. Peuë lom keu aneuk tjutjo teuh, pajah ta peuturi peukara hai njang salah njoë, pajah ta peugah uroë nahaih njoë nakeuh kon uroë rajek bagi Bansa Atjèh.

Meunjo keu peukara seumeungeut di Djawa njan, djeuët ta kheun tjit ka meudarah asoë djih. Bagi Bansa Atjèh darah asoë nakeuh Islam, endatu geutanjoë geukeubah keu geutanjoë deungon geukheun , “Adat ngon Hukom, lagèë zat deungon sipheuët”, njan meumakna nakeuh hudep mate Bansa Atjèh dalam Islam. Peukara hudep dan meumate ureuëng Atjèh deungon Islam. Islam meudarah asoë. Bagi Djawa njan sulet djeuët keu darah asoë djih, hana pat djeuët ta peutjaja peuë njang djipeugah dari babah djih, peuë lom djidjak ato geutanjoë deungon peukara sulet njan, handjeuët sagai-sagai ta teurimong. Tjit ureuëng-ureuëng njang hana trok akai njang tem tuëng Djawa njan untuk djak “musjawarah dan mupakat”, seuhingga lahe peuë njang djipeunan uroë njoë peukara MoU Helsinki njan. Ureuëng geutanjoë geutem djak tjok peukara rugoë ateuëh Bansa Atjèh deungon hana meuphom tjok keunira pulitek dan tjok keunira Hukom meunjo hai njoë djeuët keu bateuë atau djipeubateuë. Atau pih tjit han tem peuphom meubatjut pih.

Seubeutoi djih hana peuë ta meutjeukot peukara MoU njan, habeh watèë dan habeh teunaga ta peutrang peukara njang tjit beutoi-beutoi hana meutanggong djaweuëb peuë njang ka djipeugot njan. Seubeutoi djih peukara MoU njan tjit ka djeuët djipeubateuë, tjit ka hana sah le deungon ka djilangga peuë njang ka lheuëh djimeudjandji. Peuë lom watèë dji ttèkèn MoU njan hana djimeupakat deungon beutoi ateuëh mandum Bansa Atjèh watèë njan. Adak na djiduëk mupakat pih tjit sabe keudroë-droë djih sagai. Peukara seudjarah njoë meu-ulang lagèë peukara Beulanda djok dèëlat Atjèh keu sipa-I Djawa joh thôn thôn 1949. Djinoë meugisa seudjarah deungon djak seurah dèëlat Atjèh keu Djawa uléh ureuëng njang hana meu-`oh sa`oh njan. Meunjo Beulanda hana sah meunurôt hukom djak djok dèëlat deungon hana musjawarah, hana meupakat dan hana peugot peumilu di Atjèh bak watèë njan, peukara tèkèn MoU njan meunan tjit, hana djeuët takheun sah tjit. Peuë lom lheuëh le peukara njang hana meupeudjak, hana djipeudjak, hana dji bri peudjak deungon njan mandum ka bateuë keudroë seureuta meurta.

Tengku Tjhik di Tiro Hasan Muhammad njang peubleut mata geutanjoë na tom geupeugah bak geutanjoë bahwa Gubernur, Bupati, DPRK, DPR dan mandum njang djijuë bak Bansa Atjèh untuk piléh peumeurintah pura-pura njan nakeuh seubagoë alat peundjadjah njang djipeurintah dari Djakarta. Awak njan mandum nakeuh djaroë gaki Djawa untuk peukong peumeurintah djih di Nanggroë Atjèh. Awak njan mandum han djeuët ta seutot, hana djeuët ta patéh peuë njang djipeugah, seubab peuneugah awak njan ka pasti njang djiteurimong nibak Djakarta dan tjit djijuë peugah peuë njang Djakarta meuheut.

Na saboh point peukara self-government, peukara njan rajek, peuë seubab ta kheun rajek, seubab peukara njan deuh-deuh ta kalon dan le njang meuseunoh duëk disinan. Padahai peukara njan that deuh keunong peungeut bulat-bulat. Njang ka djimeusulet bak teungoh tjot uroë djipeungeut geutanjioë dalam peungeuh. Geutanjoë hana ta bleut mata teuh dan deuh ta kalon njan tjit njata-njata keunong peungeut. Rot toh ta kalon peukara njan?

Mandum wilajah njang keunong djadjah uléh Djawa djipeuna Gubernur, Bupati, DPRK, DPR dan laén lom uléh peumeurintah peundjadjahan di Djakarta untuk alat djadjahan. Mandum alat peundjadjah njan djipeuna deungon djibeuntuk peureute-peureute njang meupusat di Djakarta. Peureute-peureute njan djiba u teumpat-teumpat njang keunong djadjah untuk piléh ureuëng-ureuëng njang djipeuteuntèë meunurôt atoran-atoran njang djipeugot uléh peundjadjah kedroë, njang ka pasti atoran-atoran untuk laba peundjadjah sipa-i Djawa keudroë. Ka teuntèë atoran njan akan reugoë keu njang keunong djadjah. Lheuëh peukara MoU Helsinki di Atjèh, ka keunong peungeut lom meutindeh ateuëh peuë njang ka djimeusulet awai. Di Atjèh ka dji juë peugot atawa ka ta djak peugot “peureute lokal” untuk djak peukong alat peundjadjahan sipa-I Djawa ateuëh Bansa Atjèh. Djeuët ta kheun geutanjoë njang ka keunong gidong ta tamah lom lakèë gidong leubeh lhok lom beumeusubèë mandum. Meunjo beutoi djipeugah untuk peugot self-government, ta peugot keudroë peumeurintahan droë njang hana meukajet deungon Djakarta dan han djeuët awak njan djak angkat geutanjoë dan han djeut djak peurhot geutanjoë. Djinoë djitamah lom deungon Peudjabat Gubernur/Bupati njang djigantoë langsong dari Djakarta deungon hana djimupakat pih deungon ureuëng Atjèh. Peuë njan self-Government?

 

Bak duëk bak dong beusapeuë pakat,

Sang sineusab meu-adoë a.

Hudép Beusaré Maté Beusadjan

Tengku Musanna di Tiro

Keutuha Meudjeulih GAM Pusat.

pdf Uroë 17 Agustus 2022

0 comment
0 FacebookTwitterPinterestEmail
HabaSeujarah

Peu-ingat Uroë Sjahid Tengku Tjhik di Tiro

by admin
written by admin

28ub Boh Kajèë 1443H/31ub Djanuari 2022M

Uroë njoë geutanjoë peu-ingat uroë sjahid Tengku Tjhik di Tiro Muhammad Saman bin Abdullah njang keu 131 thôn. Sidroë pahlawan Neugara Atjèh njang that kha, teugaih, bidjaksana dan`adé dalam pimpin prang. Gop njan geukeureubeuën peuë njang na bak droëgeuh keu Agama, Bansa dan Neugara Atjèh. Watèë peuneuphôn peu-ék prang, geupeubloë ka rap mandum hareuta geuh untuk biaja prang. Hana geu-ingat peukara pribadi meubatjut pih, keupeunténgan nasional Atjèh njang geupiké. Deungon seubab njan gop njan djeuët ta kheun seubagoë rôh dalam salah sidroë Pahlawan njang that kha njang na di Atjèh.

Continue Reading
0 comment
0 FacebookTwitterPinterestEmail
Seujarah

Surat Peunjata Atjèh Meurdéhka 4 Disember, 1976

by admin
written by admin

SURAT PEUNJATA ATJÈH MEURDÉHKA

Keu Bansa-Bansa Dônja:

Kamoë, Bansa Atjèh, Sumatra, ateuëh neuduëk Hak bak peuteuntèë nasib droë lagèë bansa- bansa laén, dan ateuëh neuduëk Hak kamoë bak peulindông tanoh pusaka éndatu, deungon njoë kamoë peunjata droë kamoë meurdéhka dan lheuëh nibak bandum ikatan keukusaan politék nibak peumeurintah aséng di Djakarta, Djawa.

Continue Reading
0 comment
0 FacebookTwitterPinterestEmail
Seujarah

Declaration of Independent of Acheh-Sumatra, December 4, 1976

by admin
written by admin

To The peoples Of The World:

 We, the people of Acheh, Sumatra, exercising our right of self-determination, and protecting our historic right of eminent domain to our fatherland, do hereby declare ourselves free and independent from all political control of the foreign regime of Jakarta and the alien people of the island of Java.

 Our fatherland, Acheh, Sumatra, had always been a free and independent sovereign State since the world begun.

Continue Reading

0 comment
0 FacebookTwitterPinterestEmail
Seujarah

PAKRIBAN GEUTANJOË ATJÈH TANGIËNG DROËTEUH?

by admin
written by admin

Narit peu-intat Paduka njang mulija Teungku Sjiek Di Tiroe Hasan Muhammad, lam keunarang: PAKRIBAN GEUTANJOË ATJÈH TANGIËNG DROËTEUH? ATJÈH

Narit peu-intat Paduka njang mulija Teungku Sjiek Di Tiroe Hasan Muhammad, lam keunarang:

PAKRIBAN GEUTANJOË ATJÈH TANGIËNG DROËTEUH?

ATJÈH BAK MATA DONJA

Njoë keuh saboh sueuë njang rajek that keu geutanjoë bansa Atjèh bak masa njoë, njang wadjéb tapham uroë dan malam. Sabab bak djeunaweuëb geutanjoë ateuëh sueuë njoë meugantung nasib bandum geutanjoë bak masa njoë, nasib keuturônan bak masa ukeuë, dan nasib Nanggroë Atjèh njoë ateuëh rhuëng dônja.

Meunjo geutanjoë tangiëng droëteuh lagèë saboh bansa njang hina, njang leumoh, njang kon rnulia, njang djeuët gob peu-ngeut, njang djeuët gob peurintah wie-uneun, njang tém. Seumah bansa laén, njang tém teurimong peurintah nibak gob njang teuka, maka bansa geutanjoë keumeung hantjô, nan geutanjoë keumeung gadoh, Nanggroë Atjèh njoë keumeung djeuët keu djadjahan gob, dan bangsa geutanjoë keumeung djeuët keu bansa lamiët gob.

Continue Reading

0 comment
0 FacebookTwitterPinterestEmail
Seujarah

Negara Sambungan (A Successor State)

by admin
written by admin

Perlulah dipahami seterang-terangnya tentang status legal dan status politik serta status sejarah dari Negara Acheh Merdeka dalam Hukum Internasional dan Politik Internasional sebagai satu SUCCESSOR STATE (Negara Sambungan) dari Kerajaan Acheh yang silam dalam sejarah yang tidak bisa dipertengkarkan itu – Undisputed History!

Sesuatu Successor State atau Negara Sambungan mempunyai Hak Legal (Hak Hukum) yang retroactive(kembali kemasa yang silam) yang bersambung dengan masa sekarang dan masa-masa yang akan datang. Semua perjanjian dan hubungan luar negeri dari Kerajaan Acheh yang masa lalu masih tetap berharga dan masih menjadi pegangan dalam hubungan antara negara sampai Hari Kiamat – asal pemerintah Negara Acheh yang sekarang dan yang akan datang tahu mempergunakannya.

Continue Reading
0 comment
0 FacebookTwitterPinterestEmail
Atjeh MeurdehkaSeujarah

Konsep-konsep kunci ideologi Acheh Merdeka

by admin
written by admin

Diketik ulang sesuai dengan yang aslinya dari Majalah Suara Acheh Merdeka, Edisi VII, July, 1996 Konsep-konsep Kunci Ideologi Acheh Merdeka Oleh: Teng

Diketik ulang sesuai dengan yang aslinya dari Majalah Suara Acheh Merdeka, Edisi VII, July, 1996

Konsep-konsep Kunci Ideologi Acheh Merdeka

Oleh: Tengku Hasan di Tiro

Kepala Negara Acheh Merdeka Yang ke-41

Sejarah adalah Sunnah

(Undisputed History)

Sejarah Acheh wajiblah dipahami sedalam-dalamnya dan sebenar-benarnya sebagai sebuah sejarah yang tidak boleh dipertengkarkan (undisputed history), sama sebagai Sunnah dalam Islam.

Continue Reading
0 comment
0 FacebookTwitterPinterestEmail

Free Acheh Movement

  • Stockholm, Swedia
  • Phone: (012) 345 6789
  • Email: jurubicara@freeacheh.org
  • Support: info@freeacheh.org
Facebook Twitter Instagram Pinterest Telegram

Feature Posts

Acheh : A Neverending Resistance And Confrontation Against The Colonization Of The Hoodlum Empire Of “indonesia”.
Acheh : Penentangan Dan Perlawanan Yang Tidak Berakhir Menentang Penjajahan Empayar Hoodlum “indonesia”.
Pahami Sejarah Acheh yang Benar Agar Kita Tidak Dibodoh-Bodohkan Oleh Pihak Yang Tidak Bertanggung Jawab.
Uroe Teken Meunjeurah ‘MoU Helsinki’ nibak Padum2 droe Eks Pimpinan GAM dan Cs
Spirits Perjuangan Ulama Selama Penjajahan Jawa di Aceh

Buku-buku

Demokrasi Untuk Indonesia
JAWABAN KEPADA RIVAI HARAHAP
THE WRETCHED OF THE EARTH
ATJEH DALAM HUKOM INTERNASIONAL
Sumatra Siapa Punya? II
Sumatra Siapa Punya? I
Peukara & Alasan

Newsletter

@2022 – Free Acheh Movement

@2023- All Right Reserved.