Peu-ingat Uroë Peunjata Keulai Atjèh Meurdehka Njang Keu-47
4 Désèmbèr 1976 – 4 Désèmbèr 2023
Kru Seumangat,
Bansa Atjèh njang that mulia,
Uroë njoë, 4 Désèmbèr 2023, Uroë Ulang Thôn Atjèh Meurdéhka Njang Keu-47 keu geutanjoë Bansa Atjèh dan bri thèë keu masjarakat dônja. Amanat dan Peurnjataan Keulai Keumeurdéhkaan njoë, lé Bansa Atjèh peurlèë dan wadjéb geupeuingat sampoë padjan-padjan mantong tiëp thôn, bôh geutanjoë mantong hudép di mijup regime pendjadjah atawa ka meurdéhka. Ka rab siteungoh abab njang ka u likot peuristiwa meuseudjarahnjoë teudjadi, njakni 4 Désémbèr 1976, njan meunjoë ta-ukô ngon keunira thôn atawa ka leubèh dua boh geuneurasi meunjoë tasipat ngon keunira umu standard dônja.
Peuë njang peuténg keu tapeuingat Uroë Amanat Peunjata Keulai Atjèh Meudéhka uléh Allahjarham Tengku Tjhik di Tiro Hasan Muhammad?
Keu geutanjoë keuturônan Atjèh uroënjoë, dan keu geuneurasi njang bakai teuka. Geupeuingat seurta geujui ingat, bahsadjih geutanjoë Atjèh nakeuh ureuëng meurdéhka ateuëh tanoh ië droëteuh. Kon lamiët dan kon ureuëng njang teurimong peurintah nibak bansa aséng, peuë lom bansa “Indonsia-Djawa” njang teuka blahdéh laôt. Bumoë Atjèh njang tagilho njoë, teumpat tapeurajék keuturônanteuh ukeuë nakeuh hak darahteuh dan hak tanohteuh, njang han djeuët han tapeutheun sampoë an titèp darah keuneulheuëh, sjahidteuh atawa meurdéhka.
Geupeuingat, mangat keumah tapeudong keulai infrastruktur keuturônan Atjèh njang meurdéhka dengon geutanjoë keuturônan njang ka djeuët keu lamiët Djawa. Tutuë `ileumèë, peunghubong dua geuneurasi njang teungoh djipeuhantjô dan djikeumeung lhi , mangat bansa dan geuneurasi Atjèh ukeuë hana teuingat lé identitas bansa droëteuh dan keukai djeuët keu lamiët ateuëh nanggroë droë.
Njoë ka leubèh nibak dua boh geuneurasi ka meudjalan peurdjuangan geutanjoë. Peurdjuangan njang hana putôh dan han akan putôh meunjo geutanjoë sabé-sabé ta peubuët buët njoë deungon seumangat dan seumiké njang djroh. Buët peubibeuëh bansa teuh nibak djaroë pendjadjah teuka, njang geupeunjata uléh Tengku Tjhik di Tiro Hasan Muhammad nakeuh seunambông nibak peudjuangan njang ka geukeubah uléh éndatu geutanjoë, dan geutanjoë wadjéb tasambông peurdjuangan sampoë geutanjoë tapuwoë keumeurdéhkaan njang djinoë gop rampok.
Dalam masa 20 thôn keuneulhëh, ka trang dan deuh takalon peurkeumbangan seurta peurubahan politék dônja. Organisasi – organisasi laén njang teungoh tuntut keumeurdéhkaan ka meutamah madju bak djiatô droë djih dan keumah djisusôn droë bak mita peungarôh dônja, keumah djipeukeumang strategi politékdjih deungon keurdja saban nibak aneuk nanggroë njang meuseutia, dan keumah peuna barésan peulapéh sibagoë geuneurasi njang bakai tjok aléh.
Dalam dua decade njoë, geutanjoë Organisasi Geurakan Atjèh Meurdéhka (GAM) ka talô prang di mideuën politék ngon Indonesia-Djawa njan. Mandat dan hak meurdéhka Bansa Atjèh kadjikhianat lé ureuëng lam tubôh Atjèh Meurdéhka keudroë. Ureuëng – ureuëng uneun dan ladôm teuntra Atjeh Meurdéhka didikan langsông Wali ka djeuët keupeungkhinat meuseudjarah peukara djak keurdja saban dan peukong administrasi musôh Indonesia-Djawa deungon topèng “merialisasi butir butir perdamaian MoU.” Biëk – biëk peungkhianatnjoë teungoh djiôsaha uroë malam mangat MoU beu permanen, beukeukai, bèk na soë peukaru sabab disinan lé that keupeunéngan pribadi atawa keulompok.
Hak keumeurdéhkaan Bansa Atjèh kadjipubloë lé biëk hana meutanggong djaweuëb njoë keu bansa njang poh dan djadjah bansa droëdjih.
Hana hasé dan faidah sapeuëpih keu Bansa Atjèh lam Mou, peuë lom tameutjeukot keu laba ngon keu-untôngan keuseuluruh rakjat Atjèh. Geopoliték Nanggroë Atjèh njang ka rap meuhasé tareubôt batjut-batjut deungon jum kureubeuën peundeuritaan, darah dan njawong Bansa Atjèh , kadjidjak meupakat sabé pengkhianat untôk djidjok lom keu musôh. Lé seubabnjan, keupeunténgan nasional keu geutanjoë Atjèh djinoë dan keu keuturônan ukeuë kameuiseuëk dan meupeutanggoh. Sabab na pihak njang peurlèë keu pruët droë, njang tjok peuluweuëng untôk keupeunténgan pribadi dan djama’ah atawa keulompok droëdjih an keupeunténgan nasional bansa droëdjih kadjigilho-gilho.
Bansa Atjèh.
Geutanjoë na neukeubah peusan lé Wali almarhum, geujuë prang musôh teuh njan sampoë talô an djilakèë meudamè ngon geutanjoë, deungon djipadan meudamè meumakna ka talô dan geutanjoë ka meunang, sabab dame geutanjoë nakeuh masa meunang, watèë tameuatô dan tasusôn peurtahanan beuleubèh kong seurta beuleubèh teuga, taprang tapeuhantjô meunjoë dji-ingkar u keuë. Meutapi geutanjoë kadjipeung’eut uléh ureuëng droëteuh njang ka djeuët keu peunghianat.
Geutanjoë hana talô, meutapi buët peurdjuangan ka meuiseuëk batjut. Peurlèë tapeuna keukuatan geuneurasi seutia untôk tjok leubèh brat buët keu tapeuriwang seumangat peutjaja lam peurdjuangan.
Keuneuheuëh, tapeuék saleuëm peurdjuangan meurdéhka keu sjèëdara-sjèëdara geutanjoë di Bumoë Gaza njang teungoh geumeuprang geutjok pulang nanggroëgeuh bak djaroë zionis, geupeutheun Al-Aqsa kiblat phôn ummat islam njang keumeung djipeumusnah lé kaôm zionis Israel. Aneuk nanggroë njang djidjajah, ka geupeudeuh sifeuët heroic bak dônja pakiban ureuëng-ureuëng beuhô njoë geumeuprang geulawan musôhgeuh njang meusikutu ngon alat prang modern dan ureuëng njan geungui batèë dan sindjata njang that kureuëng. Peuë njang geurasa lé Bansa Palestin uroë njoë, lagèë buët peuhabéh bansa (genoside) dan peugléh biëk (ethnic cleansing) ka awai bansa geutanjoë rasa buët kaphé Beulanda di Kuta Rèh.
Prang njang teugoh teudjadi di Palestin kapeuleumah sifheuët talam dua muka (double standard) awak Barat keu geutanjoë ummat Islam. Buët brutal dan biadab poh Bansa Palestin meulagga hukom internasional, meulangga ngon hak asasi manusia dan meulangga ngon prinsip droëdjih PBB, tapi Barat njoë djitôp mata dan djipeuklo droë djih seurta djipeusalah bansa njang peutheun dèëlat droëgeuh. Dan njoëkeuh demokrasi Bansa Barat. Hana peuë djak mita beunantu dan sokongan bak awak njan, tapi pajah peudeuëh njang geutanjoë han keumaih djipeugot keu lamiët dan na keukuatan bak talawan keubatélan, njang InsajAllah, Allah geubantu geutanjoë bak tapeutheun hak dan keu tapeuseulamat aneuk tjutjo dan nanggroë Atjèh nibak musôhteuh.
Hudép Meurdéhka atau maté sjahid,
Hudép Beusare, Maté Beusadjan
Sikrak Kaphan Saboh Keureunda
Keutuha Meudjeulih GAM Pusat
Tengku Musanna di Tiro
Amanat Geurakan Atjèh Meurdéhka,2023 – PDF
